Назарбаев Университетінің Ақылды жүйелер мен жасанды интеллект институты (АЖЖИИ) зерттеушілері Қазақстандағы коронавирус індетіне қарсы күрестің 4 стратегиясын әзірледі. Өзінің жаңа әзірлемесін, Қазақстанға арналған COVID-19 симуляторын пайдалана отырып, ғалымдар келесі нәтижелерді көрсетті:
1-ші сценарий бойынша елдегі қатаң карантиндік режим жалғасуда. COVID-19 байланысты өлім саны барлық симуляция арасында ең төмені (37), бірақ эпидемия 2020 жылдың күзіне дейін жалғасты. Бұл сценарийдің теріс салдары экономикалық құлдырау, жұмыссыздық, инфляция, ұзақ оқшаулау салдарынан психологиялық проблемалар және аз қозғалыстағы өмір сүру салтына байланысты басқа да проблемалар болады.
2-ші сценарий – қатаң шаралар 2020 жылдың 14 сәуірінде жойылады және қоғам қалыпты өмірге оралады деген болжам. Адамдар жиі қолды жуады және ерікті әлеуметтік қашықтық жасайд. Бұл аурудың берілу жиілігін төмендетеді. Алайда, нәтижелер көрсеткендей, оғам қалыпты жағдайға оралғаннан кейін, инфекциялар мен өлім саны күрт өсуде (барлық сценарийлердің ішіндегі ең көп өлім саны).
Сондықтан 3-ші сценарий әзірленді. Онда адамдар алдымен дайындалып, 2020 жылғы 14 сәуірде “жаңа норманы” бастайды. Бұл дайындылықтвр өлім-жітім деңгейін төмендету үшін қолданылатын шараларды қамтиды, мысалы, ауруханалар мен өкпені жасанды желдету аппараттары сияқты сыни жабдықтардың сыйымдылығын арттыру, сондай-ақ аурудың берілу жылдамдығы, мысалы, қоғамдық көлік және сауда орталықтары мен азық-түлік дүкендері сияқты жанданған орындарға бару үшін міндетті маскалар кию. Нәтижелер 2 сценарийінде көрсетілгеннен әлдеқайда жақсы болды, бірақ бұл COVID-19 індетін толық бақылау үшін жеткіліксіз болды.
Осылайша, 3++ төртінші сценарийі үлкен деректерді пайдаланумен “жаңа норманың” үйлесімін білдіреді. Бұл сценарийде COVID-19 таратылуына қарсы күрес үшін арнайы ұлттық қосымша әзірленеді, ол смартфондардың орналасқан жері туралы деректерді пайдалана отырып, инфекцияланған адамдармен байланыста болған адамдарды бақылауға мүмкіндік береді. Мысалы, қосымша жұқтырылған адаммен байланыста болған адамдарды бақылай алады және өзін-өзі оқшаулауды ұсынады, демек инфекцияның таралу жылдамдығын төмендетеді, . Әрбір адамның орналасқан жері туралы ақпарат деректерді өңдеу орталығында сақталады және нақты уақыт режимінде қоғамдық денсаулық сақтау мақсатында ғана пайдаланылуы тиіс. Алынған нәтижелер көрсетіп отырғандай, індетті байланыс үшін ауқымды тестілеу мен карантин арқасында бақылауға болады. Дегенмен, барлық азаматтарды қадағалау үшін смартфонның орналасқан жерін бақылау үшін міндетті қосымша қажет.
Толық ақпарат Youtube-ISSAI арнасында жарияланған: https://www.youtube.com/watch?v=NQsGjNVCNWM
Естеріңізге сала кетейік, COVID-19 симуляторда Қазақстан 17 түйіннен (14 облыс және Республикалық маңызы бар 3 қала) тұратын баған түрінде ұсынылған. Симулятор әр түрлі параметрлерден тұратын әртүрлі сценарийлер негізінде аурудың таралуын көрсетеді. Параметрлерге байланысты тренажер әртүрлі сценарийлер үшін нәтижелерді шығаруы мүмкін, ал аурудың таралуы интерактивті картада визуализациялануы мүмкін.