2025 жылдың 26 ақпанында Л.Н. Гумилев атындағы Евразиялық ұлттық университетінде «Жасанды интеллект және этика: Тұрақты болашақ» тақырыбында мастер-класс өтті. Шара Орталық Азиядағы Мұсылман ақсақалдар кеңесінің офисі мен Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының қолдауымен ұйымдастырылды. Мастер-класстың негізгі мақсаты жасанды интеллект (ЖИ) саласындағы этикалық мәселелерді талқылау, оның тұрақты даму процесіндегі рөлін қарастыру және халықаралық тәжірибе алмасу болды. Осы тақырыпты талқылау үшін Қазақстан, Египет, Қырғызстан, Ресей, Тәжікстан және Өзбекстаннан келген қатысушылар жиналды.
Мастер-классты ашып, ҚР Сенатының Төрағасының Орынбасары Жақып Асанов Сенат Төрағасы Мәулен Әшімбаевтың атынан сөз сөйледі. Спикер өз сөзінде ЖИ-ды дамыту мен оның этикалық аспектілерінің маңыздылығын атап өтті. Ол ЖИ-дың денсаулық сақтау, білім беру және мемлекеттік басқару сияқты түрлі салаларда маңызды бөлікке айналғанын және қазіргі заманғы әлемнің қалыптасуына әсер етіп жатқанын атап өтті.
«Қазақтелеком» компаниясының цифрлық бизнес директоры Абылайхан Оспанов жасанды интеллектіні процестерді оңтайландыру, клиенттерге қызмет көрсету сапасын арттыру, активтерді тиімді басқару және шығындарды азайту үшін қолданудың артықшылықтары туралы айтып берді. Ол сондай-ақ ЖИ енгізу бойынша кеңестер берді, мысалы, қызметкерлерді оқытуға инвестициялар салу, пилоттық жобаларды іске қосу және саларалық ынтымақтастықты нығайту.
Жасанды интеллект және инновациялық даму комитетінің төраға орынбасары Дархан Мырзабаев Қазақстандағы жасанды интеллект экожүйесі туралы әңгімеледі. Ол 2024-2029 жылдарға арналған ЖИ дамыту концепциясының іске асырылуы мен жасанды интеллект туралы заң жобасының дамуын атап өтті. Мырзабаев сондай-ақ Назарбаев Университетінің Ақылды жүйелер және жасанды интеллект институты (ISSAI) әзірлеген KazLLM ұлттық тілдік моделін таныстырды. Модель 70 миллиард параметр мен 150 миллиард токеннен тұрады, қазақ, орыс, ағылшын және түрік тілдерін қолдайды. KazLLM 2024 жылдың желтоқсан айында ашық код түрінде шығарылды. Ол айтып өткен негізгі бастамалардың бірі – жасанды интеллект саласында зерттеулер мен әзірлемелер жүргізу үшін Alem.AI халықаралық орталығының құрылуы, және кейін ол хабқа айналуы тиіс, ал ISSAI осы орталықтың ықтимал резиденті ретінде қарастырылуда.
ISSAI-дың ЖИ дамытудағы үлесі
ISSAI атқарушы директоры Ербол Абсалямов жасанды интеллект саласындағы ISSAI жетістіктерін таныстыру үшін спикер ретінде шақырылды. Ол ISSAI-дың Soyle қосымшасы (ЖИ негізіндегі онлайн-аударғыш), Oylan Language Vision моделі және Aibike ЖИ негізіндегі аватар жобаларымен таныстырды.
ISSAI-дың Қазақстанда ЖИ дамуына қосқан рөлін атап өтіп, Абсалямов былай деді:
«ISSAI негізгі модельдерді әзірлеп, жергілікті адам ресурстарын дамытуды қолға алуда, ал мемлекеттік және бизнес құрылымдары біздің негізгі модельдеріміз негізінде өнімдер енгізіп, цифрлық қосымшалар мен қызметтер әзірлеуде. Бұл процесті Цифрлық даму министрлігі тарапынан құрылған инфрақұрылым, соның ішінде суперкомпьютерлер мен деректер орталықтары қолдайтын болады».
Сонымен қатар, ол ISSAI ұстанатын этикалық принциптерді атап өтіп, ISSAI-де жүзеге асырылып жатқан барлық жобалар «ЖИ – адам игілігі үшін» және «ЖИ – Қазақстан үшін» деген негізгі құндылықтарға сәйкес екенін айтты.
ISSAI жасанды интеллектті дамытудағы көшбасшы ретінде танылды
Мастер-класста Қырғызстанның Ош технологиялық университетінің техникалық ғылымдар кандидаты, профессоры сөз сөйледі. Ол Орталық Азиядағы ЖИ және этика практикаларымен бөлісіп, ISSAI-ды аймақта ЖИ дамытудағы көшбасшы ретінде таныды.
«Тіл Қазына» акционерлік қоғамының бас директоры Макпал Жұмабай ISSAI-дың KazLLM тілдік моделін әзірлеудегі маңызды рөлін және қазақ тілінің корпустарын қалыптастырудағы жалпы үлесін ерекше атап өтті. Ол бұл жобаның қазақ тілін мемлекеттік және халықаралық қатынастар тілі ретінде қолдауда, технологиялық жетістіктерді арттыруда, деректер қауіпсіздігін қамтамасыз етуде, білім беруге қолдау көрсету және ғылыми жобаларды дамыту үшін маңыздылығын атап өтті.
Аудитория ISSAI-дың жетістіктері мен үлесін жоғары бағалап айрықша атап өтті. Евразиялық ұлттық университетінің ректоры, доктор Ерлан Сыдыков жеке өзі ризашылығын білдіріп, ISSAI жобаларынан ерекше әсер алғанын атап өтті.
Шараға мемлекеттік органдардың өкілдері, жетекші ғылыми институттар мен ақпараттық технологиялар саласындағы мамандар қатысты. Панельдік сессиялар барысында қатысушылар ЖИ дамуының тенденцияларын, тілдік модельдер мен цифрлық лингвистиканы, сондай-ақ ЖИ экожүйесінің өсуін талқылады.
Мастер-класс білім алмасу мен пікірталастар өткізу үшін тамаша алаң ұсынды, бұл Қазақстанда және оның шегінен тыс жерлерде ЖИ-дің этикалық дамуына және тұрақты технологиялық жетістіктерге деген адалдықты нығайтты.