2025 жылдың 25 ақпан мен 4 наурызы аралығында С. Утебаев атындағы Атырау мұнай және газ университетінің ақпараттық технологиялар факультетінің аға оқытушысы Акмарал Абдигалиева мен оқытушы Толғанай Мырзакелді Назарбаев Университетінде орналасқан Ақылды жүйелер және жасанды интеллект институты (ISSAI) ғалымдарымен танысып, жасанды интеллект және деректер ғылымы саласындағы зертханалардың жұмысымен танысты. Қонақтар жасанды интеллект және цифрлық технологиялар саласындағы стратегиялық ынтымақтастықты дамытуға, сондай-ақ үздік тәжірибелерді зерттеп, ұзақ мерзімді серіктестік байланыстарды орнатуға үлкен қызығушылық танытты.
ISSAI Атқарушы директоры Ербол Абсалямов қонақтарға институттың қазіргі зерттеу бағыттары мен жобалары туралы баяндап, оның Қазақстанда жасанды интеллектіні дамытудағы маңызды рөлін атап өтті. ISSAI институты Soyle, Oylan және Aibike сияқты бірқатар жетекші жобаларын көрсетті, олар институттың тіл үйрену, білім беру және зерттеу құралдарында жасанды интеллектінің жетістіктерін көрсетеді. Сонымен қатар, қонақтар ISSAI деректер ғалымдары мен зерттеушілерімен сөйлесіп, осы технологиялардың әртүрлі салаларға әсерін талқылады.
Гибрат Курманов, ISSAI Бас менеджері, 2025 жылғы Жазғы зерттеу бағдарламасы (SRP) туралы мәліметтермен бөлісті. Бағдарлама Атырау мұнай және газ университетінің студенттеріне, сондай-ақ басқа қазақстандық және халықаралық университеттердің студенттеріне жасанды интеллект, машиналық оқу, терең оқу және басқа да салаларда практикалық тәжірибе алуға және сараптама дағдыларын дамытуға мүмкіндік береді.
Ғылыми ассистенттер – Хамад Хассан Аван және Сакиру Олареджу Олагунджу (Назарбаев Университетінің PhD студенттері) өздерінің ағымдағы зерттеулерін таныстырып, негізгі мақсаттары мен қорытындыларын атап өтті. Хамад мырза циркулярлық экономика тәжірибелерін күшейту үшін жасанды интеллектіні қолдану туралы айтып, пайдалы деректерді алу және кәсіби мамандарға тиімді стратегияларды жүзеге асыруға көмектесетін құрылымдық индекс әзірлеу туралы баяндады. Сакиру мырза спутник суреттерін өңдеу арқылы жер жұмыстарын бағалауда жасанды интеллектіні қолдану туралы өз диссертациялық зерттеуін ұсынды.
Атырау университетінің делегациясы сапар барысында университеттің бірнеше маңызды зертханаларымен танысу мүмкіндігіне ие болды:
Озық робототехникалық және мехатрондық жүйелер зертханасының (ARMS) жетекшісі Азамат Ешмұхаметов, робототехника саласындағы ИИ қолданудың соңғы инновацияларын көрсетті және олардың әртүрлі салаларда бейімделуін атап өтті. Қонақтарды әсіресе, құбырлар ішіндегі қызмет көрсету жұмыстарын орындауға арналған манипулятормен жабдықталған инновациялық гибридті роботтандырылған платформаны әзірлеу жобасы таң қалдырды. Бұл робот тар кеңістіктерде жұмыс істеуге арналған, бұл ең қиын қол жетімді орындарда да тиімді қызмет көрсетуге мүмкіндік береді.
Делегация профессор Анара Сандығұлованың басшылығымен жұмыс істейтін Адам мен Робот арасындағы қарым-қатынасы зертханасының жұмысына қызығушылық танытты. Профессор Сандығұлованың зертханасы әлеуметтік маңызды мәселелерді шешуге бағытталған адамға арналған зерттеулерге назар аударады, мысалы, қимылдар тілін тану, аутизм терапиясы, оқытуда технологияларды қолдану және басқа да бағыттар. Атырау университетінің қонақтарына аутизм спектрі бұзылысы (АСБ) бар балалармен өзара әрекеттесу үшін арналған робот ұсынылды. Жүйе қимылдар, бет әлпеті, аудио, табиғи тіл, жазбаша және ауызша мәтін сияқты мультимодальды құралдар арқылы қабылдап, анализ жасап, әрекет ете алады. Бұл жоба және басқа да жобалар зертхана командасына HRI конференциясында «Ең үздік ғылыми жұмыс» («Best Paper») сыйлығын алуға мүмкіндік берді.
Оқытушы Толғанай Мырзакелді өз әсерлерімен бөлісті:
«Назарбаев Университетінде мені ең көп таң қалдырған нәрсе – инновациялық атмосфера мен жасанды интеллект саласындағы зерттеулердің жоғары деңгейі болды. ISSAI командасы кәсібилік пен ынтымақтастыққа ашықтықты көрсетті. Мені әсіресе қазақ тілінде сөйлейтін виртуалды көмекші Aibike таң қалдырды. Сондай-ақ аутизм спектрі бұзылысы бар балаларға арналған роботтарды әзірлейтін робототехникалық зертхана мені қатты қызықтырды. Бұл жасанды интеллектінің әлеуметтік мәселелерді шешуде және қоғамның қажеттіліктерін қанағаттандыруда маңызды рөл атқаратынының тамаша үлгісі».
Содан кейін делегация Роботтарды басқару және оқыту зертханасына (RCL Lab) барды, бұл зертхана роботтарды басқару және олардың қозғалысын жоспарлауы үшін жаңа алгоритмдерді зерттеумен айналысады. RCL зертханасының командасы, профессор Матео Рубаготти басшылығымен, 2024 жылы Elsevier Control Engineering Practice журналында “Ең үздік ғылыми жұмыс” (Best Paper Award) атағын алғанын бөлісті.
Сапар бағдарламасына сәйкес қонақтар профессор Жанат Каппасовтың зертханасымен де танысты. Профессор тактильді датчиктер саласындағы жоғары сапалы жұмыстары арқылы танымал. Қонақтарға тактильді технологиялар зертханасының бірнеше құрылғылары, оның ішінде әртүрлі пайдаланушы топтарының тапсырмаларын шешуге арналған гаптикалық және тактильді технологияларды қолданатын құрылғылар таныстырылды.
Сонымен қатар, қонақтар Назарбаев Университетінің Медицина мектебі профессоры Мей Иен Чанның зертханасын аралады. Бұл зертханада профессор Иеннің командасы деректер жинау, 3D тағамды басып шығару және гиперспектральды визуализациямен жұмыс істейді. Қонақтар 3D тағам басып шығару процесін көріп, бұл технологияның жеке қажеттіліктерге сай тағамдарды жасау үшін қалай қолданылатынын білді. Сонымен қатар, олар гиперспектральды камераның жұмысын көріп, оның азық-түліктегі әртүрлі заттардың құрамын анықтау үшін қалай пайдаланылатынын түсінді.
Құрметті қонақтар Астанада өткізген 5 күндік сапары барысында алған құнды тәжірибелерін атап өтті. Сонымен қатар, бұл сапар өздерінің Жасанды интеллект орталығын құру үшін негіз қалауда стратегиялық маңызға ие екендігін атап өтті.
«Көпсалалы тәсіл, қазақ тілін жасанды интеллект саласында қолдау, ынтымақтастыққа ашықтық және басқа ерекшеліктер біздің университетімізде жүзеге асыру үшін пайдалы болады. Бұл әдістер Атырау мұнай және газ университетінде Жасанды интеллект орталығын дамытуға міндетті түрде көмектеседі», — деді аға оқытушы Акмарал Абдигалиева.
Қонақтар сондай-ақ ISSAI-дағы зерттеулердің жоғары деңгейін оң бағалап, институттың қазақ тіліне бағытталған табиғи тілдерді өңдеу деректер жиынтықтарын әзірлеудегі жетістіктерін ерекше атап өтті. Олар ISSAI жұмысы мен оның жобаларына үлкен қызығушылық танытып, зертханаларды аралап, робототехника, адам мен робот арасындағы өзара әрекеттесу, сондай-ақ басқару жүйелері саласындағы алдыңғы қатарлы жобалардың авторларына сұрақтар қоюға тамаша мүмкіндік алды.